بسیاری از مردم معتقدند پرورش خلاقیت در کودکان معنای خاصی ندارد و تفکر خلاق چیزی است که شما با آن به دنیا آمده، آن را دارید یا ندارید. این درست است که هر انسان استعداد ذاتی خاصی دارد؛ اما افراد خلاق به روش خاصی پرورش می‌یابند و مورد تشویق قرار می‌گیرند. خلاقیت مانند بوم گسترده‌ای است که برای ادامه زندگی به عنوان یک هدیه ارزشمند به فرزندان خود خواهید داد تا نقش خود را ماندگار کنند.
فهرست عناوین
اهمیت پرورش خلاقیت در کودکان
با نگاهی به 10 سال گذشته می‌فهمیم که واقعاً هیچ‌کس نمی‌توانست سرعت تغییرات و شرایط خارق‌العاده‌ای که در دنیای امروز با آن روبرو شده‌ایم؛ از شیوع کرونا گرفته تا راه‌اندازی شرکت‌های میلیارد دلاری استارت‌آپی را پیش‌بینی کند. با این شرایط خلاقیت و تفکر انتزاعی در صدر چک‌لیست استخدام شرکت‌های بزرگ جای گرفته است.
خلاقیت به خودی خود یک مفهوم گسترده است و اگر منصفانه نگاه کنیم، نیروی محرکه اساسی‌ترین نوآوری‌های زمان ما بوده است. وقتی به اطراف نگاه می‌کنید، نوآوری ما را احاطه کرده و زمانی این اتفاقات رخ می‌دهد که افراد خلاق وضع موجود را به چالش بکشند، هیچ پاسخی نگیرند و راه‌های جدیدی برای حل انواع مشکلات پیدا کنند.
با این تفاسیر مطمئناً مزایای ذاتی یادگیری سنتی زیاد است؛ اما نسل بعدی به مهارت‌های انتزاعی بیشتر نیاز دارد. از مبارزه با تغییرات آب و هوایی گرفته تا همگام شدن با انقلاب دیجیتال جهانی همگی در گرو پرورش خلاقیت در کودکان و آماده کردن نسلی است که با روش‌های جدید و خلاقانه و ایده‌های جسورانه، بر سخت‌ترین موانع جهان غلبه کنند.
روش‌های پرورش خلاقیت در کودکان
رشد خلاقیت در سال‌های اولیه زندگی کودکان، آنها را به سمت توسعه مهارت‌های حل مسئله در سال‌های بعد راهنمایی می‌کند. توانایی حل مسئله نیز یکی از مهارت‌های مهمی است که تحقیقات زیادی در مورد آن انجام شده است.
پرورش خلاقیت شامل ایجاد سه مهارت مهم یعنی اکتشاف، سازگاری و بیان افکار است. پرورش خلاقیت در واقع یک فرایند یادگیری است که به کودکان کمک می‌کند تا در مورد خود و دنیای پیرامونشان نکاتی جدید کشف کنند و استقلال و خودآموزی را در خود رشد دهند. بنابراین ممکن است سوال شود که چگونه می‌توانیم به کودکان خود در رشد خلاقیت کمک کنیم؟ پاسخ این سوال در ادامه آمده است.
خلاقیت یک فرایند ذهنی است
به بچه‌های خود کمک کنید تا ایده‌هایشان را یادداشت کنند. از آنها سوالاتی بپرسید که باعث می‌شود خارج از چارچوب فکر کنند. همچنین، می‌توانید به آنها کمک کنید تا تحقیق کنند و بفهمند چه ابزارهایی برای پیاده کردن ایده‌هایشان وجود دارد.
با کودک خود بازی کنید
یکی از مهمترین انواع فعالیت‌ها برای پرورش خلاقیت در کودکان، بازی است. در بازی با کودک او را تشویق کنید تا از اسباب بازی‌های خود به روشی جدید یا غیرمعمول استفاده کند، کودک خود را درگیر یک بازی تخیلی کنید، در حین بازی داستان‌های نو بسازید و اجازه دهید کودک آنها را ادامه دهد. هیچ‌چیزی بیش از اجازه دادن به کودکان به گونه‌ای خودجوش برای تخیل کردن، روحیه خلاقیت را تقویت نمی‌کند.
خلاق بودن همراه با شلوغی و به‌هم ریختگی است
اگر نمی‌خواهید کودک خلاق شما همه جا را بهم بریزد، مکانی (میز یا اتاقی) در خانه تعیین کنید که بتواند فعالیتی چون نقاشی، ساخت لگو، ساخت وسایل و … را در آنجا انجام دهد، بدون آنکه نگران بهم ریختن کل خانه باشید.
با اشتباهات و شکست‌ها رفیق باشید
دقیق بودن و ساختارمند بودن گاهی با خلاقیت همراه نیست. کودک خود را تشویق کنید که ایده‌های جدید خود را امتحان کند و شما تنها نقش یک مراقب را داشته باشید تا آسیبی به او نرسد. مدام احتمال شکست یک ایده را به وی گوشزد نکنید و بگذارید بداند که در طول هر فعالیتی شکست نیز وجود دارد.
نمونه‌های عالی از خلاقیت را با کودکان خود به اشتراک بگذارید
یکی از نکات مهم برای پرورش خلاقیت در کودکان، نشان دادن نمونه‌های عالی در دنیای واقعی به آنهاست. با کودکان در مورد هنرمندان، نوازندگان و دانشمندان مورد علاقه خود صحبت کنید. اشتیاق خود را در عکاسی، معماری یا هر ایده جدیدی که از آن لذت می‌برید با آنها اشتراک بگذارید. آنها را به تحقیق و جمع‌آوری اطلاعات بیشتر درباره موضوعات خاص مورد علاقه خود ترغیب کنید.
نمایش ایده و بازخورد را فراموش نکنید
وقتی کودکان ایده‌هایشان در هر زمینه را پیاده کردند، برخی از دوستان را برای نمایش آثار هنری، رسیتال موسیقی، شعر یا نمایش کوتاه فرزندان خود دعوت کنید و پس از آن پیتزا سفارش دهید. یک مراسم ساده و سرگرم‌کننده داشته باشید که آنها را تشویق کند که با خلاقیت به راه خود ادامه دهند.
همچنین بازخورد یک عنصر مهم در پرورش خلاقیت کودکان است. بچه های شما باید نظر شما و دیگران را در مورد کارشان بشنوند. آنها نیازی به منتقد ندارند اما باید بدانند که نقاط ضعف و قدرت کارشان چیست. بنابراین جنبه مورد علاقه خود از کار آنها را شناسایی کرده و آن را توصیف کنید. البته در هنگام بازخورد دادن، نتیجه‌گرا نباشید و تلاش کودکان را برای تشویق آنها حتماً در نظر بگیرید.
سخن پایانی
پرورش خلاقیت در کودکان الهام‌بخش هنر، نوآوری و تفکر خارج از چارچوب است و آن را به یک عامل مهم در پیشرفت کلی جامعه تبدیل می‌کند. فراموش نکنید که کودکان ذاتاً خلاق هستند؛ اما با توجه به بازیگوشی و خیال‌پردازی آنها، یادگیری و پیروی از دستورالعمل‌های همیشگی چون بستن کفش و بازخوانی الفبا برای آنها سخت است. شما وظیفه دارید از راه خلاقانه بسیاری مسائل را به آنها بیاموزید. خلاقیت منجر به تفکر انتقادی و آموزش بهینه مهارت‌های حل مسئله در آنها شده و می‌تواند نه تنها برای کودک، بلکه برای دنیای اطراف او نیز مزایای مادام‌العمر داشته باشد.